Klimaatkroniek 6
06 Oktober 2018

‘MORTSEL IN ’T BLAUW EN GROEN’ Zuiver water en natuur ‘vol van leven’ vormen een eenheid. Zij kunnen niet zonder elkaar. Als biologisch organisme maken ook wij mensen daar onlosmakelijk deel van uit: u weet, 90 procent van ons lichaam is water (vocht). Een leefomgeving MET water en natuur is onmisbaar voor onze gezondheid en welbevinden. Gelukkig is de tijd voorbij dat dit fundament van het leven volkomen werd genegeerd. We beseffen de noodzaak van een goed waterbeheer en zichtbaar water in onze leefomgeving. Heel wat mensen, organisaties en overheden spannen zich in om het verloren evenwicht te herstellen. Maar deze taak is verre van af. Integendeel. De betonnering van Vlaanderen In Europese context is Vlaanderen de kampioen als het om de mate van verharding gaat. En de betonnering gaat tot nu toe gewoon door. In de provincie Antwerpen komt er per dag 1,5 ha beton bij, ondanks lokale onthardingsmaatregelen. In het licht van de klimaatverandering is het absoluut noodzakelijk zo veel mogelijk regenwater zo traag mogelijk te doen infiltreren in de bodem. Ontharden dus! Een belangrijke opdracht voor elk lokaal bestuur. Laten we dan eens gaan kijken naar het verstedelijkte Mortsel, waarvan het oppervlak voor 14% verhard is. Mortsel kleurt daarmee donkerrood op de verhardingskaart (zie betonrapport Natuurpunt ). Het leeuwendeel van het regenwater dat valt op gebouwen en verharde bodem verdwijnt direct in het rioolstelsel. Zo blijft dit water volledig onbenut en stroomt via beek en rivier naar zee. Slechts een fractie hiervan komt in open grachten terecht of krijgt de mogelijkheid om in de bodem te infiltreren. Behalve in de privétuinen kan de bodem enkel in het buitengebied van de Gasthuishoeven, de luchthaven, het Fort 3 en Fort 4, nog vrij “drinken”. Er is slechts weinig documentatie beschikbaar over de exacte doorstroming in riool en openluchtstelsel en de watervoeding van grachten en vijvers (zie tabel). Inventarisatie van water, beken, grachten en vijvers in Mortsel: Koude Beek vallei (vrije loop) grens met Boechout, Hove en Borsbeek Zilverbeek (ondergronds) Gevaert-site => grens met Deurne Terlindenloop (ondergronds) grens Edegemsestraat, Minervastraat, Beekstraat Grensbeek (ondergronds) grens met Berchem Fortloop en overstromingsbekken Sportlandschap => fortgracht Fort 3 - grens Borsbeek Fortgrachten Fort 4 en 3 40 à 50 meter breedte Kasteelgracht kasteel Cantecroy watervoeding? staat droog Kasteelgracht park Savelkoul verwoest kasteel (1944) Gracht Blauwe Regen tennisclub Koeisteerthofdreef 125 De voordelen van meer zichtbaar water op een rijtje: Regenwater kan in de bodem dringen: er moet dus minder regenwater worden afgevoerd en dat verlaagt de kans op wateroverlast. Tegelijkertijd worden onze grondwaterreserves weer aangevuld. Want wist je dat de grondwatervoorraden vandaag in Vlaanderen erg klein zijn in vergelijking met de rest van Europa? Meer groen en water koelen af: de grote verharde oppervlakken in de stad absorberen de zonnewarmte en er is minder wind, waardoor het er gemiddeld warmer is dan in het omliggende landelijke gebied: het hitte-eilandeffect. Water en groen in de stad zorgen voor afkoeling in de zomer, waardoor we minder hittestress hebben. Biodiversiteit groeit: planten en bomen trekken vogels en insecten aan, hoe klein de oppervlakte ook is. Daardoor krijgt de biodiversiteit meer kansen en wordt de natuur veerkrachtiger. En wij worden gelukkiger van meer groen rondom ons. Meer belevingswaarde: een groene leefomgeving geeft niet alleen letterlijk meer zuurstof maar zorgt ook voor mentale rust. We voelen ons beter in ons vel tussen het groen en bij het horen van tjilpende vogels. Wat kunnen we doen? Groen wil onderzoeken waar in Mortsel waterlopen opengelegd kunnen worden en waar wadi’s (ondiepe open waterplas, met eventueel waterplanten) terug de wolken kunnen weerspiegelen. Op veel plaatsen kunnen we de ondergrond ontharden, bijvoorbeeld op parkeerterreinen, waar we het beton vervangen door geperforeerde betontegels. Bij infrastructuurprojecten , groot of klein, zorgen we voor maximale infiltratie van regenwater. Hieronder een bloemlezing van goede initiatieven en mooie voorbeelden. Aquafin en Infopunt Publieke Ruimte operatieperforatie.be Regenwater is een geschenk uit de hemel! Natuurpunt Mortsel ‘Memorandum 2018’ landvanreyen.eu Uitgebreide nota met voorstellen van Natuurpunt Mortsel over natuur en milieu Provincie ANTWERPEN ‘Koude Beekvallei’ provincieantwerpen.be Projecten / Realisatie 2014 https://www.provincieantwerpen.be/aanbod/dlm/dienst-integraal-waterbeleid/projecten/overstromingsgebieden1/koude-beekvallei.html Prachtig artikel over het herstel van de Fortloop in de Koude Beekvallei, jazeker in Mortsel! Stad Amsterdam ‘Rainproof‘ rainproof.nl Mateloos inspirerende website met de integrale aanpak van stedelijke waterhuishouding tot op het niveau van het individu. Een voorbeeld “par excellence” voor alle overheden en bedrijven. Naar verluidt weten de Hollanders één en ander over water … Groen wil Mortsel bestand maken tegen droogte én wateroverlast https://www.groenmortsel.be/zomerdroogte2018 https://www.groenmortsel.be/klimaatkroniek_2 https://www.natuurpunt.be/sites/default/files/images/inline/betonrapport-natuurpunt-2018.pdf Volgende keer, heet van de naald: een deskundige analyse van het nieuwe IPCC-rapport