Wist je dat er in Mortsel gepionierd wordt met nieuwe technologie om onze woningen te voorzien van groene warmte en warm water? In de Lieven Gevaertstraat staat een warmtecentrale die met de restwarmte van Agfa-Gevaert honderden gezinnen zal voorzien van 100% groene warmte.   Wat is een warmtenet?        In de Lieven Gevaertstraat vind je vlak aan de Antwerpsestraat het Warmte-overdrachtstation van Warmte Verzilverd. Van daaruit vertrekken goed geïsoleerde leidingen onder de Antwerpsestraat, spoorwegberm en R11 naar het woonproject Minerve (grondgebied Edegem) en Opnieuw en Co en binnenspeeltuin Papayoe (grondgebied Mortsel)   De G!ST was benieuwd hoe het in de praktijk verloopt, en sprak af met Karen Feyen en Lenn Coussement van 'Warmte Verzilverd', een samenwerking tussen verschillende coöperaties en de uitbater van het warmtenet. Karl Fret, kersverse bewoner van een appartement in de wijk Minerve (net over de grens met Edegem, aan Fort 5), ontving ons bij hem thuis voor een gesprek over hoe alles in zijn werk gaat. We kregen eerst een rondleiding in het warmte-overdrachtstation aan de Lieven Gevaertstraat waar Lenn en Karen tekst en uitleg verschaften. Lenn: "Agfa-Gevaert beschikt intern over een warmtenet waarbij ze de warmte die normaal door de schoorstenen ontsnapt, 'vangen' en daarmee water opwarmen. Je kan het eigenlijk vergelijken met de centrale verwarming bij je thuis - maar dan in het heel groot: een ketel verwarmt water, dat doorheen je huis naar de radiatoren gaat. In het heel groot is onze 'ketel' de schoorsteen van Agfa-Gevaert. Die verwarmt water dat in een warmtewisselaar in ons warmte-overdrachtstation terechtkomt (de centrale in de Lieven Gevaertstraat, zie tekening) en daar 'onze' waterleiding opwarmt. Door dikke, heel goed geïsoleerde buizen gaat dat water naar de woningen van de klanten." G!ST: Hoe werkt het dan in huis? Karl: "In mijn appartement hangt een 'afgiftestation' op de plaats waar je normaal een stookketel zou verwachten. Daar worden mijn eigen leidingen van de centrale verwarming opgewarmd door het warm water van het warmtenet. Ik kan net zoals iedereen met een thermostaat instellen hoe warm ik het wil hebben. Het verbruik dat ik betaal is niet een hoeveelheid gas of olie maar de warmte die gemeten wordt met een 'caloriemeter'. Momenteel, met de hoge energieprijzen, betaal ik aanzienlijk minder dan wat iemand aan gas zou betalen." "Ik betaal nu een pak minder aan verwarmingskosten" Karl Fret G!ST: Wat als Agfa-Gevaert ermee zou stoppen? Lenn: "We garanderen aan de klanten dat ze steeds over warmte kunnen beschikken. Als er tijdelijke panne zou zijn, kunnen we op de plaats van de warmtecentrale met een andere technologie het water verwarmen. Bijvoorbeeld in geval van nood een gasketel. Op langere termijn kijken we naar nieuwe energiebronnen. Mogelijk sluit een warmtenet uit de Antwerpse Haven aan op ons warmtenet - of zetten we hier een grote warmtepomp. Collectief warmte opwekken, is veel efficiënter en milieuvriendelijker dan dat iedereen z'n eigen warmtepomp zou installeren."    G!ST: Momenteel zijn er slechts twee woonprojecten aangesloten op jullie warmtenet. Wat is ervoor nodig om dit te kunnen uitbreiden? Karen: "Bij nieuwbouwprojecten is de investering gemakkelijker te doen. Toch moet er in bestaande woningen niet al te veel worden aangepast, afhankelijk van waar je 'stookruimte' ligt. Op de plaats van je gas- of stookolieketel, komt een warmtewisselaar. Vanaf dat punt is alles hetzelfde als in een traditioneel systeem. Omdat de warmte met een hoge temperatuur toekomt, kan je je gewone radiatoren of vloerverwarming blijven gebruiken. Uiteraard geldt hier ook dat je minder warmte gebruikt en dus minder betaalt als je woning beter geïsoleerd is." "De basis van een warmtenet is heel simpel. Heet water verwarmt koud water in een warmtewisselaar. 'Au bain marie' in een heel goed geïsoleerd bad." G!ST: Dus: allemaal aan het warmtenet? Lenn: "De uitbreiding van de warmtenetten vraagt natuurlijk heel wat nieuwe infrastructuur. De buizen moeten in de grond gelegd worden, de aansluitingen naar de huizen gemaakt. Momenteel is dat nog erg duur - ook al omdat de materiaalkosten wereldwijd enorm gestegen zijn. Een Stad kan wel keuzes maken om bepaalde wijken te reserveren voor een warmtenet. En hopelijk komt ook de Vlaamse Overheid over de brug met gerichte premies om aan te sluiten op warmtenetten, zoals je nu bijvoorbeeld een subsidie krijgt als je een individuele warmtepomp installeert." Karl: "Voor mij was het warmtenet een argument om te verhuizen. Ik ben blij op deze site op de grens van Mortsel en Edegem te wonen. Een oud industriegebied wordt met veel visie omgebouwd. Er komen heel wat toekomstgerichte dingen samen: Opnieuw en Co zal er binnen de sociale economie de grootste kringloopwinkel van Vlaanderen openen, met een heel dak vol zonnepanelen waar allicht ook de buren van kunnen mee genieten. " Lenn: "Klopt. Wonen en werkgelegenheid komen samen. En er zal zelfs geïnvesteerd worden in het aanmaken van groene waterstof met de elektriciteit van de zonnepanelen."   Wat kan de Stad Mortsel doen?  Op dit moment is er nog heel wat warmte op overschot. De Stad Mortsel moet daarom zorgen dat er zoveel mogelijk mensen, winkels, bedrijven,... kunnen aansluiten op het warmtenet. Voor elke aansluiting is er natuurlijk heel wat nieuwe infrastructuur nodig. Een duidelijk plan van aanpak hoe het warmtenet verder kan uitgerold worden in Mortsel, is dan ook van groot belang. In eerste instantie is het logisch om te kijken naar locaties die dichtbij het huidige netwerk liggen, dat is trouwens al voorzien om nieuwe aftakkingen te kunnen maken. Zoals er nu in elke straat riolering, waterleiding, elektriciteit en gas ligt kan er in de toekomst warmteleiding liggen. Van ons mag dat binnen een paar jaar de normaalste zaak zijn. Op dit moment zijn er ideeën genoeg voor wat er nog kan aansluiten op het warmtenet, maar liever zien we nu een paar concrete ideeën die worden uitgewerkt zodat het warmtenet blijft uitbreiden. Een warmtenet is uitermate geschikt om gebruikt te worden door een heel aantal mensen uit dezelfde straat, buurt of wijk. Het is dan ook een project waar een gerichte buurt- en wijkaanpak helemaal op zijn plaats is. Mortsel heeft hier een belangrijke rol te vervullen om mensen er 'warm' voor te maken: deur per deur mensen informatie te geven en zorgen dat een aansluiting op het warmtenet eenvoudig kan gebeuren en de logica zelve is. Als het warmtenet aanwezig is in de straat is de technologie eigenlijk eenvoudiger dan een gas- of mazoutketel, want er vindt geen verbranding plaats, enkel uitwisseling van warmte. Op het moment dat de mogelijkheid bestaat om aan te sluiten op het warmtenet is het van belang om Mortselaars uit de straat goed te informeren en langs te gaan om uit te leggen hoe een aansluiting op het warmtenet mogelijk is en wat er voor nodig is. Voor mensen met een bescheiden inkomen en voor wie omschakelen moeilijk is kan de Stad subsidies en renteloze leningen voorzien om toch over te schakelen op warmte-energie. Een groot voordeel is dat je niet meer afhankelijk bent van dure energieprijzen en het risico op energie-armoede vermindert. Voor Mortsel is het een goede zaak, want het zorgt voor een kleiner verbruik van fossiele brandstoffen, één van de doelstellingen van het Mortselse klimaatplan.